Deugd van de week: Mededogen

Volgens Wikipedia is mededogen hetzelfde als medelijden én is het een vorm van empathie. Deze woorden gebruiken we best vaak door elkaar, maar ik vind dat ze zeker niet hetzelfde zijn. In dit blog doe ik mijn best om de verschillen uit te leggen, zodat jij deze deugd van de week hopelijk gemakkelijker kunt herkennen en inzetten. Wat voel jij als je een foto van een uitgehongerde baby ziet in de armen van de graatmagere moeder? Als je hoort dat iemand vastzit in gedwongen oplichterij (scams) en dat dit een van de meest complexe en snelst groeiende vormen van moderne slavernij is? Wat voel jij als je een dakloze tiener tegenkomt? Als je een presentatrice ziet zonder armen en met nauwelijks benen?

Waarom niemand medelijden wil

Presentator Eva Eikhout: 'Op medelijden zit ik totaal niet te wachten, ik heb het niet nodig.' Datzelfde geldt voor die uitgehongerde baby, de slaaf, de dakloze tiener, je buurvrouw die worstelt met een verslaving, de collega wiens partner is overleden. Niemand zit te wachten op medelijden, op zielig gevonden worden, ook niet als ze hun (soms vreselijke) verhaal met je delen.

Medelijden is vluchtig, het is een gevoel. Ook triggert medelijden vaak een gevoel van onmacht. Voor de meeste mensen is dat een van de moeilijkste emoties, daar wil je niet te lang bij stil staan, sterker nog: die 'stop' je zo snel mogelijk weer weg.

Medelijden kan ook zijn: mee-lijden of meevoelen. De pijn van de ander voelen alsof het jouw pijn is, brengt jou stress en lijden in je geest.

Medelijden heeft regelmatig ook iets van 'gelukkig heb ik het beter dan …' Daar zit neerbuigendheid in en een oordeel. Volgens Friedrich Nietzsche gaat een gevoel van medelijden altijd samen met een gebrek aan respect.

Uit verbinding

Zie jij ook wat er gebeurt bij medelijden? Het gevoel dat je niet bijblijft/waar je niet bij wilt blijven, mee-lijden, neerbuigendheid... Het begon misschien wel met het leed of de pijn van een ander, maar daar gaat niet meer om. Er is geen verdere connectie met de ander, je bent op/in jezelf gericht. Eigenlijk ben je ook uit verbinding met wat er om je heen gebeurt, met de wereld. Daarom zit niemand op medelijden te wachten: er is geen echt contact, geen wederkerigheid. Er is geen 'samen'.

Medelijden versus mededogen

Mededogen is – in tegenstelling tot medelijden – wel gericht op connectie. Het vraagt om inlevingsvermogen/empathie (openstaan voor en weten wat de ander voelt) maar daar blijft het niet bij. Mededogen is daarnaast compassie hebben voor de ander, de ander herkennen en erkennen en een verlangen hebben om de zorgen te verlichten. Heel kort:

• Medelijden = meevoelen/meelijden + 'ik-focus'

  vs.

• Mededogen = inlevingsvermogen + compassie + verlangen

Medelijden maakt misschien dat je de ander (of jezelf) zielig gaat vinden, maar zet verder niet zoveel in beweging. Daartegenover staat dat mededogen een deugd is: een kwaliteit, karaktereigenschap, iets dat je belangrijk kunt vinden, maar ook iets dat je kunt DOEN!

Hoe kun je mededogen 'doen'?

Misschien gaat mededogen inzetten je van nature gemakkelijk af. Op de deugdenkaart staat het prachtig beschreven: dan stroomt het vanzelf uit je hart omdat je vrij bent van oordelen en je je best doet de ander te begrijpen. Heb je wat moeite met mededogen inzetten, omdat je meestal afglijdt naar medelijden? Je kunt je mededogen meer ontwikkelen. Je kunt het oefenen, door:

• te luisteren en je mening/oordeel los te laten

• aandachtig aanwezig te zijn bij iemand die het moeilijk heeft

• te zorgen voor evenwicht in jezelf, trauma verwerken

• je te laten raken, zonder overspoeld te worden

Deze praktische aanwijzingen voor 'mededogen doen' komt van de website van Strohplatz – geweldloze communicatie:In een notendop is mededogen in stilte luisteren, je voelsprieten uitzetten en jezelf inbeelden in de emoties en behoeften van de ander. Dit gaat dus even helemaal niet over jou, je aandacht is bij de ander. Je vergeet niet jezelf -je hebt jezelf al gecheckt en hebt ruimte- maar houdt de aandacht even niet op jezelf. Als je al iets terugzegt, dan reflecteer je oordeelloos andermans emoties en behoeftes (liefst als vraag) zonder je eigen emoties (of mening!). Bijvoorbeeld Ben je onrustig omdat je graag duidelijkheid wil? of Voel je je besluiteloos omdat je meer behoefte hebt aan zekerheid?. Of Jeetje poeh, je wil dan nu gewoon effe rust. Of als je je niet zo kan inbeelden bijvoorbeeld: Ik weet even niet wat ik moet zeggen, maar ik hoor je verdriet. De ander merkt begrip en gehoord worden: daar zit dan de verbinding.

Tot slot

Er is nog veel meer over mededogen te zeggen en dit blog is vrij kort door de bocht. Toch hoop ik dat je het een beetje inzicht heeft gekregen in hoe mededogen in elkaar zit, wat het verschil is met medelijden én dat het je inspireert om te gaan oefenen met deze deugd, deze week!

Meer lezen over het toepassen van mededogen? Een aantal boekentips:

De giraf en de jakhals in ons – Justine Mol

Houden van dingen die niet perfect zijn – Haemin Sunim

365 meditaties van Henri Nouwen – Henri Nouwen

---

Reflectievragen (opgesteld door Annelies Wiersma!)

1. Waar wordt jouw hart momenteel door geraakt? Met wie of wat voel jij mededogen?

2. Welke manieren ken jij om je mededogen te tonen?

3. Hoe kun je een negatief oordeel, bijvoorbeeld over een collega die zich steeds ziek meldt, omzetten in mededogen?

4. Hoeveel mededogen heb je met jezelf bij tegenslag, pijn of verdriet? Hoe laat je je gevoel toe?

5. Welke zin neem je mee van de deugdenkaart?

   
   

---

Ik ben Anja Bol, deugdenenthousiasteling en vormgever van eigenwijze verhalen bij Studio Boldly. Als ondernemer met beperkte energie en concentratie, introvert en creatieve duizendpoot, weet ik hoe belangrijk

het is om trouw te zijn aan jezelf, aan je eigenheid. Ik help vrouwelijke solo-ondernemers hun eigenheid te ontdekken, te omarmen en vervolgens te vertalen naar een huisstijl en/of boekontwerp.